ارتباط بین تغییرات آب و هوایی و سلامت انسان

تغییرات آب و هوایی تهدیدات زیادی برای سلامت و رفاه همه مردم دنیا به همراه دارد، از افزایش خطر گرمای شدید و طوفان‌های شدید گرفته تا افزایش خطر حملات آسم و گسترش برخی بیماری‌های منتقل شده توسط کنه‌ها و پشه‌ها. برخی از این اثرات بهداشتی در حال حاضر در سراسر دنیا در حال وقوع هستند.

در سالیان اخیر دانشمندان متوجه تأثیر تغییرات اقلیمی بر سلامتی انسان شده‌اند. تغییرات اقلیمی با تغییری که بر دمای زمین، کیفیت هوا، تغییرات کشاورزی به دلیل تغییرات دما و آب و خیلی عوامل دیگر، می گذارد، سبب تأثیر روی سلامتی انسان نیز می‌شود. در این مقاله درک بهتری درباره چگونگی این تأثیر پیدا خواهیم کرد.

تغییرات آب و هوایی چگونه بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارد؟

تغییرات آب و هوایی می تواند تهدیدهای موجود سلامت را تشدید کند یا چالش‌های جدید سلامت عمومی را از طریق مسیرهای مختلف ایجاد کند.

تغییرات آب و هوای یا تغییرات اقلیمی، سبب تغییر در دمای کره زمین، تغییر در شدت بارندگی‌ها، حوادث شدید جوی و بالا آمدن سطح آب دریاها می‌شود. به طور خلاصه، این شرایط، تغییراتی روی اکوسیستم‌های مختلف و زمین‌های مورد استفاده توسط انسان و کشاورزی ایجاد می‌کند و ما را در معرض شرایطی مانند دمای بیش از حد، آلودگی و تغییر کیفیت هوایی که نفس می‌کشیم، غذایی که می‌خوریم و آبی که می‌نوشیم، تغییر در وضعیت عوامل بیماری زا و عفونت‌های رایج  و تغییرات جمعیت ومهاجرت به دلیل سخت شدن زندگی در برخی مناطق قرار می‌دهد.

علاوه بر این، عوامل دیگری مانند محل زندگی افراد، سن، سلامت، درآمد یا دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، می‌توانند به طور مثبت یا منفی بر آسیب‌پذیری افراد نسبت به این تهدیدهای سلامت انسان تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، درآمد یک خانواده، کیفیت مسکنی که در آن زندگی می‌کند، زیرساخت‌های شهری و طرح‌هایی که برای شرایط بحرانی جامعه طراحی شده‌اند، همگی می‌توانند تعیین کنند یک خانواده در صورت قرار گرفتن در چنین شرایط اقلیمی تا چه اندازه پایدار بماند و با شرایط جدید سازگار شود یا این که مجبور به ترک منطقه، تحمل گرسنگی، بیماری یا محکوم به مرگ شود.  

شاخص‌ها در مورد تغییرات آب و هوا و سلامت انسان چه چیزی می‌توانند به ما بگویند؟

اثرات تغییرات اقلیمی بر سلامت انسان، پیچیده است و به صورت غیرمستقیم روی سلامت و بهداشت انسان تأثیر می‌گذارد. عوامل اجتماعی و محیطی مانند شرایط اقتصادی، تحصیلات، منطقه محل زندگی، سن و جنس، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی جامعه، وضعیت سلامتی افراد و اقدامات مسئولان یک منطقه در زمینه شرایط بحرانی، همگی تعیین می‌کنند که تغییرات آب و هوایی تا چه اندازه یک فرد یا جامعه را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً بارش شدید یا بروز سیلاب یا بالا آمدن آب دریاها، اتفاقاتی هستند که در شرایط تغییرات اقلیمی بیشتر اتفاق می‌افتند.

دانشمندان برای درک بهتر این شرایط و پیش بینی آسیب‌های وارده، از شاخص‌هایی مانند سطح آب دریا، میزان بارش شدید و میزان سیلاب استفاده می‌کنند. آن‌ها از طریق این شاخص‌ها می‌توانند پیش بینی کنند که این اتفاقات تا چه اندازه بر سلامتی انسان موثر هستند. مثلاً بروز سیلاب تا چه اندازه مردم یک منطقه را در معرض آب‌های آلوده قرار می‌دهد و شیوع بیماری‌های گوارشی را زیاد می‌کند، یا تا چه اندازه زمین‌های کشاورزی نابود می‌شوند و درآمد کشاورزان و همچنین دسترسی به غذا در منطقه کمتر می‌شود.

حال اگر مسئولین منطقه این شاخص ها را بشناسند، خطرات پیش رو را پیش بینی کرده و پیامدهای آن را از قبل در نظر بگیرند و راهکارهایی برای استفاده بهینه از آن‌ها طراحی و اجرا کنند، این اتفاق می‌تواند نتایجی با حداقل آسیب داشته باشد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

اثرات تغییرات آب و هوایی بر سلامت روان افراد نیز تأثیر می‌گذارد. به طور خاص، بلایای مربوط به آب و هوا می‌تواند خطر عواقب نامطلوب سلامت روان را افزایش دهد، به ویژه اگر منجر به آسیب به خانه‌ها و معیشت یا از دست دادن عزیزان شود. تأثیرات این رویدادها بر سلامت روان می‌تواند از حداقل استرس و علائم پریشانی تا اختلالات بالینی مانند اضطراب، افسردگی و استرس پس از سانحه متغیر باشد.

هرچند همه مردم در سراسر کره زمین با خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی مواجه هستند، اما برخی کشورها یا مناطق به دلیل تفاوت خطراتی که ممکن است در منطقه شان به وقوع بپیوندد یا میزان توانایی‌شان برای سازگاری با شرایط جدید، ممکن است بیش از بقیه در معرض آسیب و خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی باشند. کشور ما ایران، به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی و همچنین کمبود برخی زیرساخت ها و ناپایداری‌های سیاسی و اجتماعی و آگاهی کمتر جامعه نسبت به موضوع تغییرات اقلیمی، جزء کشورهایی است که در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، بیشتر در معرض آسیب‌ها و تهدیدات تغییرات اقلیمی قرار دارد.

مهم است که به یاد داشته باشیم که تأثیرات مختلف سلامتی که در اینجا مطرح شدند، به صورت مجزا رخ نمی‌دهند. افراد می‌توانند همزمان با چندین تهدید در مراحل مختلف زندگی خود مواجه شوند یا در طول زندگی خود خطرات و تهدیدهای متفاوتی را تجربه کنند. خطرات ممکن است افزایش یابد، زیرا افراد در معرض تهدیدات متعدد سلامتی قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، روزهای بسیار گرم می‌تواند منجر به بیماری‌های مرتبط با گرما شود، یا آلودگی هوا، تولید مه دود را بیشتر کند. علاوه بر این، بسیاری از عواملی که بر قرار گرفتن یک فرد در معرض تهدیدات سلامتی یا بیمار شدن تأثیر می‌گذارند، مانند عادات شخصی، شرایط زندگی، و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی نیز می‌توانند در طول زمان تغییر کنند.